Vandaag is het precies zeven dagen geleden dat onze astronomische winter begon. De koudste dagen liggen voor ons. Wat zal de winter brengen? Een stabiel hogedrukgebied met koude oostenwind en wolkeloze vriesluchten? Bomen en planten beschermd door een laagje sneeuw of juist kaal blootgesteld aan de venijnige oostenwind? Of houden we deze winter een westelijke stroming met veel neerslag. “Regen, regen, allerwegen”, om met de woorden van dichter Jan Hanlo te spreken?

Bron: Nationaal Archief

We weten niet wat er komt, maar één ding staat vast. Is de winter te zacht of juist te streng, dan wordt het door velen toegeschreven aan de klimaatverandering, liefst gecombineerd met onheilsgedachten. Nee, het gaat niet goed met de wereld en dat is heel griezelig.

Bron: Nationaal Archief

Ho ho, ho, gaat dat niet een beetje snel? Het klimaat gaat over langjarige gemiddelden, dus over verschuivingen op de lange duur. Die meet je niet zo maar in een paar jaar. Op mijn werk krijg ik regelmatig vragen en bezorgde blikken over hoe dat nou zit met de opwarming van de aarde en wat dat betekent voor de natuur. Tja, ik weet het ook niet precies. Ik zie de natuur als een proces, voortdurend veranderend en voortdurend op zoek naar evenwicht. Als een zee die deint, met grote stromingen en hele kleintjes. Waarbij wij mensen kampioen stoorzender zijn. Natuur is inherent aan beweging en de bewegingen die ik de afgelopen jaren buiten in de tuin of in de natuur zag, zie ik puur als onderdeel van dat grote proces. Maar in paniek raken? Nee, waarom zou ik.

Toch verschuift er wat. Ik ben dit jaar zestig geworden, dus al best oud, en mijn grote Limburgse familie kent een omvangrijke volgende generatie. Dertig neven en nichten die allemaal twintiger of dertiger zijn. Wanneer ik met ze spreek – vooral met de twintigers – valt me op dat het klimaat zonder enige twijfel hun belangrijkste en meest urgente zorg voor de toekomst is.

Ze zijn stuk voor stuk uitstekend op de hoogte en kunnen heel goed oorzaak van gevolg scheiden. De opwarming van onze aarde en de klimaatverandering als gevolg; en alle troep die wij onze atmosfeer in pompen als oorzaak. Wat ik zelf het meest zorgelijke vind aan de klimaatdiscussie is a) de schijnbare onaantastbaarheid van het economische groeimodel en b) het gemak waarmee resultaten van wetenschappelijk onderzoek door sommige politici, niet vrij van opportunisme, als nepnieuws worden weggezet. Ontkennen, negeren, politiseren. Daar wordt niemand beter van, maar het is wel de realiteit.

Ik heb de wijsheid niet in pacht. Klimaat en uitstoot is uiterst ingewikkelde materie, en bij vragen en bezorgde gezichten verwijs ik altijd naar ons onvolprezen KNMI. Zij houden de statistieken bij, vergelijken data en werken samen met alle internationale onderzoeksinstituten die ertoe doen. Paniek heeft weinig zin, en somberheid helpt ook niet. Registreren mijns inziens wel.

Geen idee wat het deze winter gaat worden. Misschien wordt het plus twintig, misschien wordt het min twintig. Ik kijk altijd graag naar het gedrag van de planten. Is de gele kornoelje al aan het bloeien? Jee, da’s wel héél vroeg. Is er nog steeds geen speenkruid boven de grond? Nou, da’s laat.

Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat observeren en het vergaren van kennis onmisbaar zijn bij de zorg voor de toekomst van onze planeet. Verander de wereld, begin bij jezelf. Elke week buiten een rondje lopen en m’n ogen gebruiken. Maar misschien moet ik in het komende jaar maar eens een extra stap zetten en een keer mee gaan lopen in een klimaatdemonstratie. Als ik de neven en nichten, kinderen en kleinkinderen serieus wil nemen, dan kan ik daar eigenlijk niet omheen. Ik wens speciaal de jongere generaties een heel goed jaar toe.