Vorige week had ik een bijzondere ontmoeting.

Voor mijn werk ben ik momenteel bezig met de opstelling van een toekomstvisie voor een tuin en als je bezig bent met de toekomst dan is het ook altijd verstandig om te kijken naar het verleden. Om te begrijpen waarom de dingen zijn zoals ze zijn.

Elsloo, 16 juni 2017. De poort tussen het park en de tuin staat even open.

De tuin waar het over gaat is de Botanische Tuin Elsloo, gelegen in het hart van de historische buitenplaats kasteel Elsloo. Het is een plek met een lange geschiedenis, maar het is de relatief recente geschiedenis die voor de huidige tuin het meest relevant is. Eind jaren ‘60 was er in Elsloo namelijk een pionier die de tuin ter hand nam en er in vijftien jaar tijd een botanische tuin van betekenis van wist te maken. Die pionier heette Piet Habets. Hij werkte als chemicus op het Centraal Laboratorium van DSM en hij was destijds van middelbare leeftijd.

Toen ik in het kader van de toekomstvisie afgelopen winter vroeg of mijnheer Habets nog leefde – volgens mijn berekeningen zou hij nu rond de honderd jaar moeten zijn – wist men mij dat niet met zekerheid te vertellen. Maar pas geleden werd duidelijk dat hij nog wel degelijk onder ons verkeert, en ook dat hij heel graag over de tuin wilde praten.

Om kort te gaan: via een van zijn dochters werd een afspraak geregeld en vorige week vrijdag stond ik bij hem op de stoep. Ik drukte op de bel en binnen twee seconden opende de 98-jarige Piet Habets de deur. De fotoboeken lagen al klaar en hij heeft anderhalf uur zitten vertellen. Ik heb veel geleerd in die anderhalf uur.

Hoe was het zo gekomen, die botanische tuin? Nou, dat was gewoon begonnen met een praatje. Piet Habets woonde met vrouw en kinderen vlak bij het kasteel en in het kasteelpark, tegen het kasteel aan, lag een in onbruik geraakte tuin. Er waren voorheen planten voor de gemeentelijke plantsoenen opgekweekt. Er stonden nog wat restanten, maar die werden voor en na meegenomen door buurtbewoners. Op een goede dag zag Piet Habets weer eens iemand met een flinke buxus onder de arm uit de tuin komen en toen even later de burgemeester van Elsloo bij hem voor het huis langsliep sprak hij hem aan. Moest er niet eens wat met die tuin gebeuren? Twee mannen die terloops wat zaken bespreken. Waarom ook niet?

Maar van het een kwam het ander. In eerste instantie liep het nog niet zo’n vaart, maar toen Piet samen met de INV-Elsloo en de burgemeester er echt hun schouders onder zetten begon het te lopen. Piet maakte een inrichtingsplan voor een kruidenheemtuin en de burgemeester zorgde ervoor dat het plan door het Werkvoorzieningsschap Westelijke Mijnstreek werd aangelegd. De burgemeester vroeg aan Piet om het werk te begeleiden zodat het precies zou worden zoals Piet dat wilde. De opbouw duurde een paar jaar en in 1977 werd een prachtige tuin geopend.

Maar prachtig was niet goed genoeg. Hij wilde ook een bijzondere tuin, met een grote plantencollectie. Directeur Verbeek van de botanische tuin Terwinselen kwam langs en zei: je hebt hier zoveel bijzonders staan, je kunt het gerust een botanische tuin noemen. Zo gezegd, zo gedaan. In de bibliotheek bij DSM ontdekte Piet dat Kew Gardens aan zadenuitwisseling deed. Hij nam contact op met Kew en vertelde waar hij mee bezig was. Vanaf dat moment deed Elsloo mee met de internationale zadenuitwisseling. Zaden uit alle windstreken belandden in zijn brievenbus. Het was spannende post, en elke envelop was voorzien van exotische postzegels. Zijn kinderen waren er dol op.

Hij legde veel contacten met botanische tuinen in Nederland en België en hij bezocht internationale botanische congressen. Als amateur was hij volstrekt professioneel en in 1984 stonden er ruim 2000 verschillende soorten planten in de tuin. Samen met andere IVN-ners en drie prima medewerkers van de werkvoorziening beheerde hij de collectie op een manier waar gerenommeerde botanische tuinen een puntje aan kunnen zuigen.

In 2003 hield hij ermee op. Sindsdien probeert IVN-Elsloo zijn werk voort te zetten, maar na ons gesprek begrijp ik wat voor een reus Piet Habets was en het is altijd moeilijk om in de voetsporen van reuzen te treden.

Aan het eind van ons gesprek nam ik afscheid, maar ik blijf aan hem denken. Een tuin is gewoon mensenwerk, maar het blijft verbazingwekkend om te zien wat een mens vermag als hij zijn volle passie en verstand inzet.